Processono329/2007Data:26.07.2007
(Autosderecursopenal)
Assuntos:Crimede“furto”.
“Crimecontinuado”.
SUMáRIO
1.S.opressupostosdocrimecontinuado:
-aplúrimaviola..odomesmotipolegaldecrimeoudevários
tiposlegaisdecrimequefundamentalmenteprotejamomesmo
bemjurídico;
-queessarealiza..osejaexecutadaporformaessencialmente
homogénea;
-quehajaproximidadetemporaldasrespectivascondutas;
-apersistênciadeumasitua..oexteriorquefacilitaaexecu..oe
quediminuasensívelmenteaculpadoagente;e
-queodolosejaglobal,istoé,quecadaumadasac..esseja
executadaatravésdeumaresolu..oen.ocomreferênciaaum
desígnioinicialmenteformadode,atravésdeactossucessivos,
defraudaroofendido.
2.Ofundamentodadiminui..odaculpanocrimecontinuado,
encontra-seprecisamentenomomentoexógenodascondutas,istoé,
naexistênciadeumarela..oque,defora,edemaneira
considerável,tenhafacilitadoarepeti..odaactividadecriminosa,
tornandocadavezmenosexigívelaoagentequesecomportede
maneiradiferente,ouseja,deacordocomodireito.
3.Seoagenteactuousucessivamente,superandoobstáculose
resistênciasaolongodo“itercriminis”,aperfei.oandoarealidade
exterioraosseusdesígniosepropósitos,sendoeleadominá-la,e
n.ooinverso,inexistemmotivosparaqueseconsidereatenuadaa
suaculpa,n.osendodeseconsideraroscrimespelomesmoassim
cometidoscomoumcrimecontinuado.
Orelator,
JoséM.DiasAzedo
__________________
Processono329/2007
(Autosderecursopenal)
ACORDAMNOTRIBUNALDESEGUNDAINST.NCIADAR.A.E.M.:
Relatório
1.Emaudiênciacolectiva,respondeuoarguidoA,comossinaisdos
autos,vindoasercondenado:
–comoautorde7crimesde“furtoqualificado”,p.ep.peloarto
198o,no1al.f)eno2,al.e)doC.P.M.,fixando-se-lheapenade
2anose3mesesdepris.oparacadacrime;e,
–comoautorde1crimede“furtosimples”,naformatentada,p.e
p.peloarto197o,no1earto21oe22odoC.P.M.,napenade7
mesesdepris.o;
Emcúmulo,foioarguidocondenadonapenaúnicade7anosde
pris.o,assimcomonopagamentodeumaindemniza..ode
MOP$25,000.00àofendidaB;(cfr.,fls.512a513).
X
Inconformadocomodecidido,oarguidorecorreu.
Motivoupara,emsíntese,concluirqueosfactosdadoscomo
provadosintegramapráticadeumcrimedefurtonaformacontinuadae
n.ode8crimesdefurto,(comofoicondenado),afirmandoaindaeatítulo
subsidiário,queexcessivaseramaspenasparcelarescomoúnicaquelhe
foramfixadas;(cfr.,fls.527a591).
X
EmResposta,assimcomonoposteriorParecer,consideramos
ExmosMagistradosdoMinistérioPúblicoquesedevejulgarimprocedente
orecurso;(cfr.,fls.534a537e575a577).
X
Nadaobstando,passa-seadecidir.
Fundamenta..o
Dosfactos
2.DeuoColectivodoT.J.B.comoprovadaaseguintefactualidade:
“1)Em26deOutubrode2005,cercadas5H00,oarguidoA
introduziu-se,pelajanela,nafrac..ositanaRuaXXX,n.oXXX,Edf.
“XXX”,XXXandar-XXX,Macau,comoobjectivedebuscarbensvaliosos
eapropriar-sedestes.Nasaladeestar,oarguidoencontrouumamala,na
qual,foiencontradaumaquantiadeMOP170,00,oarguidoapropriou-se
destaquantia.OarguidofoidescobertopelodonodacasaC(ofendido,
identidadeconstantedasfls.90)enquantoeleestavaabuscarnafrac..o,
logoaseguir,oarguidofugiupelaportaprincipaldafrac..o,eporcausa
disso,elen.oconseguiuencontrardemaisbensvaliosos,iston.oéa
vontadedoarguidopróprio.
2)Em27deOutubrode2005,entre4H00e5H00,oarguidoA
introduziu-se,pelavaranda,nafrac..ositanaRuaXXX,n.oXXX,Edf.
“XXX”,XXXandar-XXX,Macau,comoobjectivedebuscarbensvalioso
eapropriar-sedestesbens.Oarguidoentrounoquartoelevouagaveta
detoucadorparaasaladeestar,ondeelebuscouosobjectosvaliosos,o
arguidosubtraiuumaquantianovalortotaldeMOP80.000,00(incluindo
HongKongdólares,Patacas,RenminbieAUD),umrelógiodemarca
Eleese(novalorecercadeMOP1.500,00),umrelógiodemarcaEmporio
Armani(novalorcercadeMOP700,00,umtelemóveldemarcaSamsung,
modelo:SGH-S508,n.odemaquina:XXX,novalorcercade
MOP1.500,00.estesobjectoss.opropriedadesdadonadecasaD
(ofendida,identidadeconstantedasfls.232).Oarguidoapropriou-se
destesbensefugiupelaportaprincipal.
3)NumdiaindeterminadodeNovembrode2005,entre2H00e
3H00demadrugada,oarguidoAintroduziu-senafrac..ositanaRua
XXX,n.oXXX,Edf.“XXX”XXXfase,XXXandar-XXX,comainten..ode
buscarobjectosvaliososeapropriar-sedestesobjectos.Oarguido
subtraiudoistelemóveis(comovalorcercadeMOP4.000,00)dodonoda
casaE(ofendido,identidadeconstantedas244).Oarguidoapropriou-se
destesdoistelemóveis.
4)Emdia30deDezembrode2005,apartirdanoitedestediaaté
às2H30damadrugada,oarguidoAintroduziu-senafrac..ositanaRua
XXX,Edf.“XXX”XXXandar-XXX,comainten..odebuscarobjectos
valiososeapropriar-sedesteobjectos.Oarguidoabriucomfor.aa
gaveta,naqual,elesubtraiudoisrelógiosdehomem(comovalorn.o
determinado),algumasjóiasdeourodequilates(comovalorcercade
MOP500,00),umtelemóveldeNOKIA(novalorcercadeMOP700,00)da
donadecasaF(ofendida,identidadeconstantedasfls.185).Alémdisso,
adonadacasasofreuumdanodedinheiroparafimderepara..oda
respectivagaveta,novalorcercadeMOP300,00,odanoénovalortotal
deMOP1.500,00.
5)Em1deJaneirode2006,entre2H00e7H00demadrugada,o
arguidoAintroduziu-senafrac..ositanaRuaXXX,n.oXXX,Edf.XXX,
XXXandar-XXX,comainten..odebuscarobjectosvaliosose
apropriar-sedestesobjectos.NoquartodeG(ofendida,identidade
constantedasfls.194),oarguidosubtraiuumamalae,nacasadebanho,
oarguidosubtraiu,narespectivamala,MOP2.500,00emnumerário
dentrodestamala,oarguidoencontrounarespectivafrac..o3telemóveis,
dosquais,umdemarcaSonyErricsson-K750i(novalorcercade
MOP3.100,00)1deSamsung(comovalorcercade2.400,00),umdeCTL
(novalorcercadeHK$1.800,00).Osobjectosacimareferidospertencem
totalmenteàG,oarguidoapropriou-sedestesobjectos.
6)Em3deJaneirode2006,cercadas11H00,oarguidoA
introduziu-senafrac..ositanaRuaXXX,n.oXXX,Edf.“XXX,XXX
andar-XXX,comainten..odebuscarobjectosvaliososeapropriar-se
destesobjectos.Noquartodeestudo,oarguidosubtraiuamaladecor
pretadeH(ofendido,identidadeconstantedasfls.215),todavia,o
arguidofoidescobertopelodonodacasaH,oarguidofugiu
imediatamentepelaportaprincipal,aomesmotempo,oarguidosubtraiu
MOP6.700,00darespectivamalaeapropriou-sedestemontante,logoa
seguir,eledeixouamalanoch.oemfrentedaportaprincipaldoprédio.
7)EmJaneirode2006,oarguidointroduziu-senafrac..ositana
RuaXXX,n.oXXX,Edf.“XXX”XXXfase,XXXandar-XXX,coma
inten..odebuscarosobjectosvaliososeapropriar-sedestesobjectos,o
arguidofoidescobertopelodonodacasaI(ofendido,identidade
constantedas224),enquantoesteestavaabuscarosobjectosvaliosos,
oarguidoparouimediatamenteaprocuraefugiu,sendoporcausadisso,
elen.oconseguiusubtraiunenhumacoisa,oquen.osetratadevontade
doarguido.
8)EmJaneirode2006,numdian.odeterminado,às6H30de
manh.,oarguidoAintroduziu-senafrac..ositanaRuaXXXEdf.XXX,
Cave-XXX,aproveitandoaoportunidadedequeadonadacasaB
(ofendida,identidadeconstantedasfls.353)estavaadormirnoquarto,
elesubtraiuamaladelacolocadaaoladodecama,levando-aàsalade
estar,continuavaabuscarobjectosvaliosos,oarguidotirouumrelógio
demarcaChopard(novalorcercadeMOP27.000,00),umtelemóvelde
marcaW800i(n.odemáquinaXXX,novalorcercadeMOP3.000,00)e
MOP22.000,00.oarguidosubtraiuosobjectosacimareferidosese
aproprioudestesobjectos.
9)OarguidoguardouorelógiodemarcaCharpordacimareferido
nasuaresidênciasitanacidadedeZhuhai,XXX,BlocoXXX,salaXXX.
Em3deAbrilde2006,aPolíciaJudicial,comacoopera..odePolícia
deSeguran.aPublicadoInteriordaChina,conseguiuretomarorelógio
acimareferido.Orelatóriodoexamedoreferidorelógioconstantedasfls.
311dospresentesautos,oquesetratadepartecomponentedapresente
acusa..o.
10)Em3deFevereirode2006,às5H00demadrugada,oarguido
introduziu-sepelavarandanafrac..ositanoXXX,n.oXXX,
XXX-andar-XXX,narespectivafrac..o,oarguidosubtraiuumquantiae
doistelemóveis,oarguidoapropriou-sedestesobjectos.Quandoo
arguidopretendeuaentrarnoquartoparacontinuarabuscarosobjectos
valiosos,estefoidescobertopelodonodecasaJ(ofendido,identidade
constantedas337)queestavaadormirnoquarto,oarguidofugiude
imediatopelaportaprincipal,edepois,voltouparaZhuhaiparavender
osdoistelemóveis.
11)Em8deMar.ode2006,às1H30damadrugada,quandoo
arguidoestavaadeambularpelaTravessadeAntóniodaSilva,estando
preparadoaentrarnafrac..odeoutremparabuscarobjectosvaliosos,o
políciaaproximou-oeinterceptou-o,oarguidocorreudeimediatoem
direc..oàRuadaPraiadoManduco,nofim,elefoiinterceptadopela
polícia.Naaltura,oarguidovestiu-sedeuniformedesportivodecorazul,
napossedoarguido,opolíciaencontrouumtítulodepenhor,um
telemóvel,umMP3comretornoauriculareumrelógio,todosconstantes
dasfls.33dosautos,orespectivorelógioédemarcadeEmporioArmani,
oquesetratadoobjectofurtadoreferidonoponto3.
12)Oarguidon.otememprego,vivedefurto,residentenuma
frac..oalugadaemXXXdeZhuhai,entrouemMacauàtarde,ànoiteaté
àmadrugada,nasruasretiradasdeMacau,oarguidoprocurouoalvode
furtar,entrandonafrac..opelavarandaoujanela,procurandoos
objectosvaliosos,apropriando-sedestesobjectos,levandoosbens
furtadosparaZhuhaiatravésdePortasdoCerconamanh.apósa
aberturadefronteira,edepois,vendeuosobjectosfurtadosemZhuhai,
viveesedivertecomodinheiroobtidopelarespectivavenda.
Oarguidoagiuvoluntária,livreeconscientamenteosactosacima
referenciados,entroudeformailegítimapelavarandaoujanela,coma
inten..oeefectivamenteviolouavontadedeproprietário,apropriando-se
dosbensmoveisalheios.
Oarguidosabiabemqueosseusactoss.oproibidosepunidospela
lei.
Oarguidoeracomerciante,n.otendorendimentomensalfixo.
Oarguidoconfessaparcialmenteosfactos,sendoprimárioem
Macau.
AsofendidasLeBmanifestaramassuasvontadesdeser
indemnizados,masosofendidosC,D,E,F,G,HeJdeclararam
prescindirdeindemniza..o”;(cfr.,fls.508-va510-ve559a565).
Dodireito
3.DecidiuoColectivo“aquo”condenaroarguidodospresentesautos
comoautorde7crimesde“furtoqualificado”eumde“furtosimples”,na
formatentada,absolvendo-odapráticadeoutros2“furtosqualificados”e
de1outro“furtosimples”,naformatentada,pelosquaistambémera
acusado.
Inconformado,vemomesmoarguidopediraaltera..odadecis.o
emcausa,afirmandoqueasuacondutadeviaserqualificadacomouma
“continua..ocriminosa”,pedindo,subsidiariamente,aredu..odaspenas
parcelareseúnicaemquefoicondenado.
Vejamos.
Notermosdoarto29odoC.P.M.:
“1.Onúmerodecrimesdetermina-sepelonúmerodetiposdecrime
efectivamentecometidos,oupelonúmerodevezesqueomesmo
tipodecrimeforpreenchidopelacondutadoagente.
2.Constituiumsócrimecontinuadoarealiza..oplúrimadomesmo
tipodecrimeoudeváriostiposdecrimequefundamentalmente
protejamomesmobemjurídico,executadaporforma
essencialmentehomogéneaenoquadrodasolicita..odeuma
mesmasitua..oexteriorquediminuaconsideravelmenteaculpado
agente.”
Ponderandosobreoestatuídonono2dotranscritoarto29o,temesta
Instanciaentendidoques.opressupostosdo“crimecontinuado”:
“-aplúrimaviola..odomesmotipolegaldecrimeoudeváriostipos
legaisdecrimequefundamentalmenteprotejamomesmobem
jurídico;
-queessarealiza..osejaexecutadaporformaessencialmente
homogénea;
-quehajaproximidadetemporaldasrespectivascondutas;
-apersistênciadeumasitua..oexteriorquefacilitaaexecu..oe
quediminuasensívelmenteaculpadoagente;e
-queodolosejaglobal,istoé,quecadaumadasac..esseja
executadaatravésdeumaresolu..oen.ocomreferênciaaum
desígnioinicialmenteformadode,atravésdeactossucessivos,
defraudaroofendido.
Ofundamentodadiminui..odaculpanocrimecontinuado,
encontra-seprecisamentenomomentoexógenodascondutas,istoé,na
existênciadeumarela..oque,defora,edemaneiraconsiderável,tenha
facilitadoarepeti..odaactividadecriminosa,tornandocadavezmenos
exigívelaoagentequesecomportedemaneiradiferente,ouseja,de
acordocomodireito.
Seoagenteactuousucessivamente,superandoobstáculose
resistênciasaolongodo“itercriminis”,aperfei.oandoarealidadeexterior
aosseusdesígniosepropósitos,sendoeleadominá-la,en.ooinverso,
inexistemmotivosparaqueseconsidereatenuadaasuaculpa,n.osendo
deseconsideraroscrimespelomesmoassimcometidoscomoumcrime
continuado”;(cfr.,v.g.osAcs.desteT.S.I.de07.10.2004e28.10.2004,
Proc.no224/2004eProc.no260/2004,e,maisrecentemente,de
12.07.2007,Proc.no339/2007,domesmorelator).
Nocasodospresentesautos,eindependentementedodemais,éde
afirmarquedeumameraleituraàfactualidadedadacomoprovadase
concluiuqueausenteestáopressupostoda“situa..oexteriorquefacilitaa
execu..odoscrimes”pelosquaisfoiorecorrentecondenado,peloque,
atémesmoporaí,inviáveléaqualifica..odasuacondutacomouma
“continua..ocriminosa”.
Defacto,dareferidafactualidade,colhe-sequeomesmorecorrente
foiultrapassandoobstáculosaolongodo“itercriminis”,talcomonos
citadosAcórd.osfoientendidocomocircunstancialismosque,porn.o
permitirdarcomoverificadauma“situa..oexteriorqueinduzoagenteà
práticareiteradadeilícitoscriminais”,afastaimpreterivelmentea
possibilidadedesequalificarasuacondutacomoapráticadeumcrime
continuado.
N.onosparecendoassimdealteraroentendimentojáassumidonos
mencionadosarestos,en.oexplicitandotambémorecorrenteostermos
emquesepodiaeventualmentechegaraumaconclus.odiversa,pouco
maisháadizer,an.oserquenenhumacensuramereceadecis.odo
Colectivoaquotantonaqualifica..odacondutadoorarecorrente,assim
comonafixa..odaspenasparcelareseúnicaquesenosmostramjustase
adequadasequesepassaatentardemonstrar.
Comefeito,ecomosabidoé,aocrimede“furtoqualificado”,p.ep.
peloarto198ono1al.f)eno2,al.e)doC.P.M.,cabeapenade2a10anos
depris.o.
TendooTribunal“aquo”fixadoapenaparacadaumdos7crimes
de“furtoqualificado”peloorarecorrentecometidosem2anose3meses
depris.o–apenas3mesesacimadolimitemínimo–necessáriasn.onos
parecemgrandesconsidera..esparaquesejamasditaspenasmantidas,
poisqueatésenosmostrambenevolentes.
Noquetocaao“furtosimplesnaformatentada”,entendeuo
Tribunalaquoadequadaapenade7mesesdepris.o.
Ora,sendoocrimeemcausapunidocoma“penadepris.oaté3
anosoucommulta”,desdejáháquedizerquenenhumreparomerecea
op..opelapenaprivativadaliberdade,poisque,tendo-sepresentea
condutadoorarecorrente,n.osevêemquetermosoumedidasepoderia
optarporumapenademulta,jáqueestaúltima,faceàquelamesma
conduta,“n.orealizadeformaadequadaesuficienteasfinalidadesda
puni..o”;(cfr.,arto64odoC.P.M.).
Certosendoqueatentaaformadecometimentodocrimeem
quest.o,(tentativa),sedeveprocederaumaatenua..oespecialdapena,
(ditadapeloarto22o,no2doC.P.M.),verifica-sequeapenaaaplicarse
situaentreade1mêseade2anosdepris.o(cfr.,arto41oe67odomesmo
C.P.M.).
Perantetalmoldurapenal,eaofactode,paraalémdeterapenas
confessadoparcialmenteosfactosteragidocomdolodirectoeintenso,e
vindoaMacauparaoefeito,háquetambémaquidizerquenenhuma
censuramereceapenade7mesesdepris.o,(quen.ochegaaperfazerum
ter.odoseulimitemáximo).
Porfim,preceituaoarto71odoC.P.M.que:
“1.Quandoalguémtiverpraticadovárioscrimesantesdetransitarem
julgadoacondena..oporqualquerdeles,écondenadonuma
únicapena,sendonadetermina..odapenaconsiderados,em
conjunto,osfactoseapersonalidadedoagente.
2.Apenaaplicáveltemcomolimitemáximoasomadaspenas
concretamenteaplicadasaosvárioscrimes,n.opodendo
ultrapassar30anostratando-sedepenadepris.oe600dias
tratando-sedepenademulta,ecomolimitemínimoamaiselevada
daspenasconcretamenteaplicadasaosvárioscrimes.
3.Seaspenasconcretamenteaplicadasaoscrimesemconcursoforem
umasdepris.oeoutrasdemulta,éaplicávelumaúnicapenade
pris.o,deacordocomoscritériosestabelecidosnosnúmeros
anteriores,considerando-seasdemultaconvertidasempris.opelo
tempocorrespondentereduzidoadoister.os.
4.Aspenasacessóriaseasmedidasdeseguran.as.osempreaplicadas
aoagente,aindaqueprevistasporumasódasleisaplicáveis.”
Atentooestatuídonono2dotranscritocomando,constata-sequea
penaparaocúmulojurídicotemcomolimitemínimoade2anose3
mesesdepris.o,ecomolimitemáximo,ade18anose1mêsdepris.o.
Ponderandonacondutaepersonalidadepelorecorrenterevelada
comaquelaeaquandodoseujulgamento,crê-sequeadequadaéapenade
7anosdepris.o,quemesmoassimsesituaa2anosdomeiodaditapena
emquest.o,eque,assim,n.osemostradeconsiderarexcessiva.
Dest′arte,enadahavendoaalteraraodecididopeloColectivodo
T.J.B.,háquenegarprovimentoaopresenterecurso.
Decis.o
4.Nostermosefundamentosexpostos,acordamjulgar
improcedenteorecurso.
Pagaráorecorrenteataxadejusti.ade6UCs,fixando-se,a
títulodehonorários,aoseuIlustreDefensorOficiosoquesubscreveu
amotiva..o,omontantedeMOP$1,500.00,eaoqueoassistiuna
audiênciadejulgamento,odeMOP$300.00.
Macau,aos26deJulhode2007
JoséM.DiasAzedo
ChanKuongSeng
LaiKinHong